Oosterhout Historie I
(stand 2006)

Aanleg
Het was 5 oktober 1863 toen het baanvak Breda Tilburg als deel van de staatslijn E van Maastricht over Venlo naar Breda werd geopend. We hebben tot 1969 moeten wachten voor Oosterhout op het spoor werd aangesloten. Vanaf station Gilze-Rijen takte een stamlijn af richting noord naar het industriegebied De vijf Eiken.
Aan de zuidkant van het hoofdspoor verscheen in 1954 een aftakking naar een raccordement op het munitieterrein van Defensie. Tot in de jaren zeventig had ook de militaire vliegbasis Gilze-Rijen een spooraansluiting.

Aan de noordrand van Oosterhout lag sinds 1886 de zogenaamde Halve Zolenlijn, bedoeld om o.a. de schoenenindustrie in de Langstraat groeimogelijkheden te bieden, van Lage Zwaluwe naar ’s-Hertogenbosch. In 1950 werd hier het reizigersverkeer gestaakt en in 1972 werd het baanvak Raamsdonk – ’s-Hertogenbosch opgeheven. Er bleef nog enig vervoer naar de energiecentrale in Geertruidenberg. Met een grote boog, die in verband met ruimtegebrek eerst noordwaarts aftakte ter hoogte van Made en Drimmelen en vervolgens de Halve Zolenlijn gelijkvloers kruiste werd in 1975 het industrieterrein Oosterhout Weststad aangesloten op het landelijke spoorwegnet. De kruising zou er jaren later (1987) uitgehaald worden; de lijn naar Geertruidenberg werd tegelijkertijd afgebroken. De spoorbaan naar Oosterhout liep over een dijk naar het industrieterrein Weststad waar een driesporig emplacement met losplaats lag en drie raccordementen, aan de Rederijweg, de Energieweg en de Bovenste Weg.

Oosterhout Industrieterrein De Vijf Eiken
Op het terrein De Vijf Eiken waren in de jaren ’70 twee spooraansluitingen: de witgoedimporteur Bauknecht en de distributeur van Franse auto’s Gefco. Er kwam dagelijks een trein uit Tilburg Goederen met enkele gesloten wagens met witgoed en soms een lange rij wagens met Peugeots. Tot 1991 was de aanvoer redelijk, maar toen stopte Bauknecht het vervoer per spoor en bij Gefco nam het daarna snel af. Twee jaar later werd de stamlijn gesloten. Pas in 2010 is het spoor opgebroken.

Een fraaie fotorapportage over de bediening van Oosterhout Vijf Eiken in 1990 staat hier: http://www.feijenoordsemeesters.nl/Oosterhout/Oosterhout.htm

Oosterhout munitiedepot De Vijf Eiken
Over het gebruik van de aansluiting naat het munitiedepot is weinig bekend. http://www.stationsinfo.nl/GilzeRijen2.htm schrijft hierover: “Dit raccordement werd voornamelijk voor militaire transporten gebruikt, maar werd vooral bekend als oefenterrein waarbij werd geoefend in het bestormen van treinen. Ook werden hier brandoefeningen gedaan. Niet zelden ging een afgedankt treinstel langs de Vijf Eiken, waarna het - meestal behoorlijk gehavend - rechtstreeks naar de sloper ging.”

Oosterhout Weststad
Er schijnt enige jaren na de opening in 1975 wel wat vervoer te zijn geweest in Weststad, maar in de jaren tachtig lag het volledig stil. Een korte opleving was er in 1993 toen Vebero noten voor Oostenrijk op de trein zette.

Vanaf augustus 1994 ontving Oosterhout Weststad weer eens incidenteel vanuit Lage Zwaluwe een goederentrein, juist op het moment dat er serieus sprake was van opheffing. Het bleek een cruciaal moment te zijn, het begin van een flinke groei, die pas weer in 2006 weer wat afvlakte.
De initiator was Whirlpool, voorheen Bauknecht, die omwille van de uitbreidingsmogelijkheden naar de Rederijweg in Weststad was verhuisd en twee sporen van 300 meter, waarvan één inpandig, had aangelegd. Vanaf 1995 was het aanbod dagelijks ongeveer vijf wagens; in het voorjaar van 2005 waren dat er gemiddeld drie.

Een jaar na de opening van Whirlpool startte Gefco de aanvoer van auto’s per trein; het maakte daarbij gebruik van het in onbruik geraakte raccordement van collega Walon aan de Bovenste Weg; de sporen op het terrein werden hiertoe hersteld. Het raccordement bestond uit drie sporen met aan het eind een kopspoortje. Er arriveerden snel grote aantallen wagens per dag. In oktober 1997 repte Rail Magazine van een opmerkelijke come-back van Oosterhout met elke dag een trein met een soms indrukwekkende lengte voor Whirlpool en Gefco. Het raccordement van Walon zou tot 2001 in bedrijf blijven.

In de zomer van 2000 opende Ikea een distributiecentrum met een tweesporige aansluiting in het nieuwe industrieterrein Weststad III. Dit ging gepaard met de aanleg van nieuwe sporen op het laag gelegen terrein aan de noordzijde van de oude spoordijk. Het werd een uitzonderlijk lang (700 m) twee-sporig emplacement met in het midden een kruiswissel; aan het eind werd het via een luchtbrug, naar men zegt over een ondergrondse leidingenstraat, verbonden met het oude emplacement. Vanaf dat moment is het dijkspoor niet meer gebruikt. Het ligt er nog wel. In de beginjaren kwamen er bij Ikea ongeveer 8 wagens per dag, in het voorjaar van 2005 was dat teruggelopen tot twee.

De komst van Ikea werkte kennelijk aanstekelijk. In 2001 verhuisde de autodistributeur Gefco, die tot dan toe, zoals gezegd, treinen ontving bij Walon, naar een ruimer terrein in Weststad III en het opende op 3 september van dat jaar aan het eind van het laaggelegen emplacement een raccordement, bestaande uit drie sporen waarvan er twee aan een losbrug eindigden. In den beginne arriveerden er dagelijks twee à drie wagons met auto’s. In de zomer van 2002 was dat aantal al opgelopen tot 20 wagens per dag en zo nu en dan een bloktrein. In 2004 werden er ruim 6000 wagons gelost.

Tussen Ikea en Gefco verscheen begin 2002 De Graaf Logistics met een overkapte spooraansluiting. Het eerste vervoer bestond uit geconcentreerd vruchtensap. Bij de start werden er enkele wagens per week beladen. Bouwknegt e.a. (2004) spreekt zelfs van slechts enkele wagens per maand. Dat aantal veranderde pas per januari 2005 toen de Graaf het spoorvervoer van Versteijnen bij Tilburg Industrie overnam. Inmiddels was het spoor van 135 meter lengte geheel inpandig.

Slot
Sinds de eerste spoorlijn in 1969 Oosterhout bereikte, was er een levendig spoorvervoer met een dip in de jaren ’80. De zuidelijke stamlijn werd vervangen door een westelijke. Anno 2006 is het vervoer enigszins gedaald in vergelijking met de jaren ervoor. Railion bedient Oosterhout tweemaal per dag, in de vroege ochtend en in de middag. De middagtrein vervoert een beperkt aantal wagens. Bediend worden Ikea, De Graaf, Gefco en Whirlpool.

Oosterhout Historie II
(stand 2014)

Ook in 2014 is het vervoer naar Oosterhout nog substantieel, al is er in acht jaar veel veranderd. De oude raccordementen Rederijweg, Bovenste Weg en Energieweg zijn gesloten. Ikea en Whirlpool hebben geen vervoer meer. Railion is overgegaan naar DB Schenker. Er zijn nog drie klanten. Gefco voert grote aantallen auto’s aan, De Graaf heeft dagelijks wel enkele gesloten wagens in de aanbieding en voor de aanvoer van spaanplaat wordt er incidenteel nog een gesloten wagen aan de losplaats gezet. De bediening van Oosterhout Weststad is teruggebracht tot eenmaal per werkdag.