Bezoek aan Oosterhout 2004-2006

 Oosterhout is de rust zelve

 (stand van zaken eind 2006)

Twee spooraansluitingen maar liefst kent het Brabantse Oosterhout. Een lijn die voorbij Gilze Rijen naar het noorden aftakt van de hoofdlijn Venlo – Breda, bereikt Oosterhout aan de zuidkant. De tweede lijn komt uit het westen vanaf het emplacement Lage Zwaluwe. Alleen de tweede is in gebruik. De zuidtak bezocht ik in december 2004 en maart 2005, de westtak op 18 oktober 2006. Er komen twee treinen per dag. De middagtrein valt onder de categorie marginaal vervoer: vandaag twee wagens heen en één terug. In de ochtend, vooral op maandag moet het hier druk zijn. We zullen tot de zomer moeten wachten om het werk bij daglicht te kunnen aanschouwen. Het vervoer is het laatste jaar wat minder geworden. Van de zes aansluitingen worden er vier regelmatig bediend. Maar er gloort licht aan de horizon: we ontdekken nieuw vervoer.
Gilze-Rijen heeft daarnaast nog raccordement aan de zuidzijde van de lijn Venlo - Breda naar een munitiedepot van Defensie.

Oosterhout industrieterrein De Vijf Eiken

De stamlijn naar de Vijf Eiken begint op station Gilze-Rijen, Hier liggen drie geëlektrificeerde sporen. Alleen op het emplacement hangt er draad boven het derde spoor. De lijn loopt enkele honderden meters parallel aan de hoofdbaan naar Breda en buigt ter hoogte van de A631 scherp af naar het noorden. Even voor deze bocht ligt bij het bedrijf Curter een vergeten zijspoortje. In de bocht is de lijn, na ruim een decennium ongebruikt te zijn geweest, overwoekerd door struikgewas. Daarna loopt hij kaarsrecht strak langs de A631 richting noordwest tot aan het begin van de bebouwde kom van Oosterhout om daar even naar rechts af te buigen. Het spoor is nog goed terug te vinden al tiert het gras welig. Op het industrieterrein ligt een tweesporig emplacementje. Van de terugstekende aansluiting die Bauknecht er ooit had, is niets meer terug te vinden, evenals van de laadplek die Gefco er had. Het spoortracé staat vol boompjes en wordt omzoomd door geparkeerde trucks. Een wisselverbinding tussen beide sporen is - waarschijnlijk alleen in de winter - nog zichtbaar. het rechterspoor eindigt in een stootjuk en het linker kruist een weg en eindigt abrupt voor de omheining van een bedrijf. Het schijnt nog 100 meter doorgelopen te hebben. De hele lijn ligt er nog redelijk bij, aanwijzingsborden en (onbewaakte) overwegen zijn nog aanwezig. Opnieuw in gebruik nemen kost wel heel wat snoei- en kapwerk maar lijkt nog mogelijk, al is het niet erg waarschijnlijk dat hier nog ooit een trein komt. Het blijft de vraag waarom de hele infrastructuur niet geruimd is.

Oosterhout munitieterrein Vijf Eiken

De aftakking naar het munitieterrein de Vijf Eiken is afgesloten met een poort en een stop-/ontspoorblok. Daarachter ligt de lijn er verwaarloosd bij. Er liggen takken op de rails en bij een overweg is een hekwerkje zo dicht aan het spoor gezet dat een trein er niet meer door kan. Het munitieterrein is afgesloten met een poort. Daarachter een splitsing, rechtdoor naar een losplaats, die in het begin van dit millennium nog wel eens gebruikt is, en linksaf een verroest spoor dat achter de bosjes verdwijnt.

Oosterhout Weststad

Dienstuitvoering
Volgens planning arriveert om 6:48 trein 55014 en om 14:18 trein 55016. De retourtocht staat om 9.22 respectievelijk 17:15 uur gepland. De dienstregeling houdt rekening met wel erg veel rangeerbewegingen. Drie uur rangeertijd is ruim, erg ruim. Een van de medewerkers van Railion meldt in oktober 2006 dat het vervoer op Oosterhout erg wisselend is. In de ochtend wordt tussen 6:00 en 6:30 vanaf Lage Zwaluwe gestart en tussen 8:15 en 8:45 teruggereden. In de middag is dat tussen 14:00 en 14:30 heen en tussen 16:00 en 17:00 uur terug. 

Gefco
We vangen de middagtrein om 14:00 uur op bij het wissel aan de oostzijde van het emplacement laag. De trein is kort, twee autotransportwagens met elk 12 Citroëns; hij neemt de rechterbaan op weg naar Gefco. Aan het eind van het emplacement worden de wagens afgehaakt waarna loc 6470 omloopt, niet via het kruiswissel in het midden (waar twee keer twee wissels omgegooid moeten worden) maar via het wissel aan het begin (slechts twee handelingen); dat de rijweg zo honderden meters langer wordt, neemt de ploeg voor lief.
De twee wagons worden vervolgens de poort van Gefco binnengereden tot aan een van de losbruggen. Gefco importeert Peugeots en Citroëns.

De Graaf
Dan gaat het naar De Graaf, waar niet erg handig geladen is. Vier gesloten wagens worden de loods uit het emplacement op getrokken; de laatste wordt tot voorbij het aansluitwissel van De Graaf achteruit gezet, waarna de drie overige, kennelijk nog onbeladen wagens teruggeplaatst worden in de loods. De Graaf vervoert toiletpapier, tabak en sigaretten in gesloten wagens. Een kwartier na aankomst stoomt de 6470 alweer met slechts één wagen aan de haak terug naar Lage Zwaluwe; die ene wagen zal later meegenomen worden naar Moerdijk waar meer werk te verrichten is, zo wordt op Lage Zwaluwe een rangeerbeweging uitgespaard.

Ikea
Ikea wordt tegenwoordig minder vaak bezocht dan in de beginjaren. Per spoor worden meubels vooral uit het voormalige Oostblok aangevoerd in gesloten wagens.

Emplacement laag
Het nog pas 6 jaar oude tweesporige emplacement ligt er fris en uitnodigend bij; het spoor ligt op nieuwe betonnen dwarsliggers. Hoge lantaarnmasten doen vermoeden dat het lege en vandaag in elk geval veel te grote sporencomplex ’s nachts in een zee van licht kan baden. Anders is het bij de oude spoorlijn over de dijk, die er verroest maar nog nauwelijks overwoekerd bij ligt; veel van de houten dwarsliggers zijn verrot.

Emplacement hoog
Het oude emplacement begint met een fraai Engels wissel waar het dijktraject en het nieuwe spoor van emplacement laag weer bij elkaar komen. Emplacement hoog bestaat uit drie sporen, een doorgaand en twee afsplitsende sporen die aan weerszijden van de niet erg lang geleden geplaveide losplaats langs lopen. Alleen het meest linkse spoor wordt gebruikt, omdat het de kortste verbinding vormt met het de stamlijn langs de Rederijweg, die ter hoogte van de losplaats terugsteekt en waar Whirlpool zich bevindt (zie verderop). Verrassend is het, te zien dat er 16 lege Slps’en van Acts op het doorgaande spoor staan opgesteld. We zullen er later achter komen wat die hier doen.
De drie sporen komen aan het eind van het emplacement weer bij elkaar, de lijn steekt een met knipperlichten bewaakte overweg over (die is aangelegd nadat het vervoer hier gestopt is!) en daarna volgt een wissel, die aftakt naar de Energieweg; de lijn rechtdoor loopt naar Walon.

Walon
Het driesporige raccordement van Walon is het laatst gebruikt van 1996 tot 2001, toen Gefco hier per trein zijn auto’s aanvoerde en ze per truck naar De Vijf Eiken bracht. Het terrein is niet toegankelijk en de lijn ernaartoe verdwijnt langzaam onder een laag zand.

Energieweg
De naam raccordement Energieweg doet veel vermoeden, maar het is een loze lijn van ongeveer een kilometer die nergens naar toe gaat en die in het gras nauwelijks meer terug te vinden is. Het is de vraag of hier ooit spoorvervoer geweest is. (Wie hier meer van weet, wordt uitgenodigd dit aan de webmaster te mailen: >> contactformulier) 

Whirlpool
De stamlijn naar de Rederijweg wordt dagelijks bereden, er ligt een omloopspoor en aan het eind een (lange tijd) ongebruikt kopspoortje. Van het linkerspoor takt net voor het einde een lijn schuin over de Rederijweg af naar Whirlpool, dat een twee-sporig raccordement heeft: Het middendeel van een van de lijnen voert door een loods. Ooit verzorgde een Trackmobile hier het rangeerwerk, nu plaatst Railion de wagens direct in de loods en wordt het tweede spoor niet meer gebruikt.

Vebero
Halverwege het omloopspoor ligt aan de rechterkant een overkapt laadperron, dat niet meer in gebruik is. Is dit van Vebero, dat in het begin van de jaren ’90 enig vervoer genereerde?

Groeneboom
Op het linker omloopspoor verrast me een rij van 13 Slps’en met elk drie ACTS-containers. Zelfs op het kopspoortje staat er een. Voor een deel geel en roestig en voor een deel blinkend blauw. Het blijkt dat het Container Service Bedrijf Groeneboom hier de ACTS-containers een verjongingskuur geeft. Een nieuw vervoer kortom, al weet ik niet of dit structureel is of incidenteel. De wagens staan niet aan de kant van Groeneboom, maar aan de zijde van de weg, waar de bakken gemakkelijker afgenomen kunnen worden. Het Railion-personeel is niet erg enthousiast: er kan nu voor Whirlpool niet meer worden omgelopen; de treinen moeten van verre geduwd worden. Samen met de 16 wagens die op het emplacement staan moet dit een voor Oosterhoutse begrippen opmerkelijk lange trein geweest zijn; mogelijk is dit de eerste ACTS-trein in Oosterhout. Enkele weken later wordt als eerste goederentrein op de Betuwelijn een proefvervoer met nieuw ogende blauwe ACTS-containers bij Valburg gespot. Is het toeval?

Slot
Dagelijks twee treinen van Railion voor vier bedrijven en dan (hopelijk niet eenmalig) een bloktrein van ACTS. Een redelijke prestatie van een industrieterrein dat vijftien jaar geleden afgeschreven leek. Maximaal een paar uur per dag is er leven in de brouwerij; daarnaast heerst het grootste deel van het etmaal in Oosterhout de rust.

Bezoek aan Oosterhout 2014

De mooiste plek om de buurtgoederentrein naar Oosterhout Weststad op de foto zetten is het viaduct over het Kanaal naar de Amer in de N623. Het is maandag 28 april 2014.

Aankomst
7:55 uur Al in de verte zie ik de voor een plaats als Oosterhout relatief omvangrijke trein uit de ochtendnevel opdoemen. Komende vanaf het restant van de Halve Zolenlijn buigt hij in een grote boog voor het kanaal naar rechts, onder het viaduct door. Vroeger kruiste de boog de Halve Zolenlijn, die daarna zijn tocht naar Den Bosch voortzette. De rode loc DBS 6516 zeult 6 dubbelwagens met auto’s (elk met twaalf Peugeots) uit Frankrijk en drie gesloten wagens afkomstig uit Zweden en Oostenrijk met zich mee, een interessant internationaal gezelschap, kortom. Volgens de diensregeling zijn de mannen al om 6:37 in Kijfhoek vertrokken en na een korte stop in Lage Zwaluwe de Halve Zolenlijn opgereden.

8:03 uur Op het emplacement laag wordt even gewacht en beraadslaagd. De loc wordt losgekoppeld en loopt om naar het andere einde van het emplacement, waar hij aan de achterzijde van de trein weer aankoppelt.
De hele trein wordt teruggetrokken, naar later blijkt om de machinist, die met de loc is omgelopen, een wandeltocht langs de hele trein te besparen. Hij stapt op de eerste wagen en rijdt (geduwd) tot aan de poort van het autobedrijf Gefco.

Gefco
Gefco heeft drie kopsporen. Er wordt driftig gerangeerd, wagen 1 naar spoor 2, wagen 2 naar spoor 2, dan wagen 3 naar spoor 1, waarna wagens 2 en 4 t/m 6 naar het einde van spoor 2 gereden worden. De bedoeling wordt me langzaam duidelijk: wagens waarop auto’s in de rijrichting staan worden aan het eind tegen een vaste losweg gereden. De wagens waarop auto’s in tegenovergestelde richting staan, worden op het voorste deel van het raccordement geplaatst, waar ze via een mobiele losbrug gelost kunnen worden.

De Graaf
8:35 uur Met de drie gesloten wagens (een vierasser type Habbiinss uit Oostenrijk en twee vierassige gelede wagens (een van het type Laaiis en een Laais) uit Zweden) aan de haak verlaat de 6516 het terrein van Gefco. De wagens blijven achter op het emplacement, terwijl de loc de loods van De Graaf binnenrijdt. Hij haalt een wagen uit en plaatst die achter het drietal op het emplacement. De hele sleep wordt daarna de hallen van De Graaf binnengereden, waar de twee sets kortgekoppelde wagens achterblijven. Het naastgelegen pand van Ikea heeft geen spoorvervoer meer.

Losplaats
8:50 uur Daarna gebeurt iets tamelijk unieks. De losweg van Oosterhout wordt vandaag bediend.
De Habbiinss en de bij De Graaf opgehaalde schuifwandwagen vertrekken geduwd van het emplacement over een lage brug, die een leidingenstraat overkapt, naar het oude emplacement hoog aan de Industrieweg. Het kraakt en piept en in de overweg moet het zand uit de groefrails gereden worden; er moeten enkele opschietende berkjes weggedrukt worden. Hier is al geruime tijd niet meer gereden. Het spoortje naar de losplaats is het enige wat van het oude emplacement nog in gebruik is. De overige sporen zijn met gras begroeid, de drie aftakkingen naar o.a. de Rederijweg zijn buiten dienst. De schuifwandwagen uit Oostenrijk wordt losgekoppeld en zal naar verluidt met spaanplaat beladen worden.

Terugtocht
8:59 uur Binnen enkele minuten verlaten rangeerder en machinist in de warme cabine van hun 6516 alweer de losplaats op weg naar emplacement laag met achter zich de ene afvoerwagen van De Graaf.

9:37 uur Met de ene wagen in zijn kielzog passeert de loc het als woning ingerichte wachthuis van Hoge Zwaluwe en vervolgt zijn weg over de kaarsrechte Halve Zolenlijn door het open landbouwgebied richting Lage Zwaluwe.

ong. 9:50 uur Aan het begin van het emplacement Lage Zwaluwe wordt halt gehouden. De mannen verdwijnen in de schaftkeet.

ong. 10:20 uur De thee is op, de ene wagen wordt op een vertrekspoor gezet. Deze zal later in de middag samen met wagens uit Moerdijk in een uc-trein naar Kijfhoek gereden worden. Onze ploeg plaatst de 6516 voor de al gereed staande ochtend-uc-trein uit Kijfhoek, die vandaag bestaat uit 6 rongenwagens en 4 open twee-assers met buizen en 4 gesloten wagens, in afwachting van een veilig sein voor vertrek naar Moerdijk, waar het tweede deel van hun dienst zich afspeelt.